Terugblik op een bijzondere bijeenkomst
De titel van de verdiepingsdag verwijst naar het boek van Joanna Macy & Chris Johnstone: Active Hope.
De auteurs bieden handvatten om jezelf te versterken en (op eigen manier) de crisis waarin we zijn geraakt aan te pakken met inzet van herkregen weerbaarheid (veerkracht) en creatieve strijd.
In de uitnodiging voor de verdiepingsdag werd een link gelegd naar de ‘grote strijd’ waar van
Praag zich in 1946 voor inzette: ‘de strijd van het humanisme voor geestelijke weerbaarheid‘,
hier beschreven door J. Duyndam in de Humanistische Canon.
Geestelijke weerbaarheid is responsief en veerkrachtig: het is een antwoord of reactie op druk. Maar zij is, anders dan de term weerbaarheid suggereert, niet defensief. Geestelijke
weerbaarheid pakt de tegenstand vast. En strijdt of danst ermee.
Is deze grote strijd vandaag nog actueel?
‘En zo ja: hoe, door wie, en voor wie moet deze strijd dan worden gevoerd?’
In 2010 startte de Universiteit voor Humanistiek een onderzoek naar geestelijke weerbaarheid waaruit bleek dat de vraag internationaal bevestigend beantwoord wordt al is ‘weerbaarheid’ vervangen door ‘veerkracht’.
Dat de strijd nog actueel is werd de hele dag bevestigd door de blokkade van de A12 door
Extinction Rebellion op dezelfde zaterdag! De moed en veerkracht van de demonstranten kwam vaak ter sprake.
Weerbaarheid – Veerkracht – Actieve Hoop
Drie begrippen die mij steeds duidelijker werden naarmate de dag vorderde.
We voerden geen inhoudelijke discussies met elkaar, kregen geen theorie voorgeschoteld, maar wisselden ervaringen uit en deden nieuwe op door de ander aan te horen.
De cursusleider (Han Verhoeven) faciliteerde een proces waarin wij onszelf d.m.v. verschillende oefeningen steeds verder verdiepten in onze ervaring in en met de natuur, het klimaat, de aarde (Gaïa) en alles wat op aarde leeft.
Zij nodigde ons uit ook het gevoel te beschrijven dat bij het vertellen over de ervaring bij ons
opriep. Gevoelens als ‘dankbaarheid’, maar ook ‘pijn en verdriet’, ‘angst’, ‘kwaadheid’ en
‘leegte’, kwamen naar boven waarvan er, zoals in de volgende verdiepingsslag duidelijk werd,
steeds meerdere tegelijkertijd spelen.
Door over mijn kwaadheid te vertellen bij iets wat ik ervaren had, ontdekte ik mijn verdriet en angst. Dit uitspreken van eigen gevoelens, maar ook het horen van de gevoelens uitgesproken door anderen, hielp mij bij het (her)ontdekken van mijn weerbaarheid en (veer)kracht om weer in actie te komen.
Hoe in actie te komen?
Daarvoor stelden we een lijst op met diverse ideeën en initiatieven om duurzamer te leven. De vraag blijft: doe ik dit alleen, met mijn naasten of in een sociaal verband?
Duyndam noemt dat laatste ‘sociale ecologie’ en wijst er op dat dit wezelijk samenhangt
met ‘veerkracht’ ,die elkaar definiëren. ‘Individuele veerkracht is afhankelijk van de sociale
ecologieën waarvan iemand deel uitmaakt. Je kunt in deze opvatting, strikt genomen, niet in je eentje veerkrachtig zijn. Je bent veerkrachtig dankzij je sociaalecologische relaties.’
Met dank aan allen die mij die dag hielpen mijn individuele veerkracht te herkrijgen,